Latex Yardımı

[geo]

Matematiksel ifadeleri $\LaTeX$ sözdizimini kullanarak bir Javascript kütüphanesi olan Mathjax yardımı ile sitemizde gösteriyoruz.

• http://math.stackexchange.com/ tarzı siteler de yoğun şekilde Mathjax kullanmakta. Oralarda ya da burada gördüğünüz matematiksel bir ifadenin üzerinde sağ tıklayıp açılan menüde "Show Math As > TeX Commands" yolunu takip ederseniz ilgili ifadenin Latex kodunu görebilirsiniz. Unutmayın, kopya en iyi öğrenme biçimidir.
  
• Bir satırın içinde matematiksel ifade kullanmak için iki dolar işaretinin arasına matematiksel ifadenizi yazacaksınız. \$...\$ yazarsanız $...$ elde edersiniz. Satır ortasında (displayed) yazmak için ise çift dolar \$\$...\$\$ ya da \ [ ... \ ] (\ ile [ arasında boşluklar olmayacak şekilde) kullanacaksınız. Satır içerisinde yer alan ifade $\sum_{i=0}^n i^2 = \frac{n^2+n}{2}$ (satır içi = inline) böyle görünürken, satır ortasında $$\sum_{i=0}^n i^2 = \frac{n^2+n}{2}\tag{displayed}$$ böyle görünür.
  
• Latin harfleri için \alpha, \beta, ..., \omega : $\alpha, \beta, \dots, \omega$ kullanabilirsiniz. Büyük harfler için ise \Gamma, \Delta, ..., \Omega : $\Gamma, \Delta, \dots, \Omega$
  
• Üst indis için ^ (shift tuşuna basılı tutarak 3 tuşuna bir ya da iki kez basın), alt indis için ise _ (alt çizgi) kullanıyoruz. Bu sayede \$x_i^2\$ şekline yazdığımız yazı : $x_i^2$ oluyor.
  
• 2^10 yazdığınızda 1024'e eşit olan ifadeyi bekleseniz de Latex'te bunun karşılığı $2^10$ dur. Bu tip işleçler sadece önlerindeki ilk karaktere hitap ederler. Çoklu karakter kullanmak istediğimizde küme parantezi ile gruplandırma yapmamız gerekir. 10^{10} : $10^{10}$. Olayı kaptıysanız, {x^y}^z: ${x^y}^z$ ile x^{y^z}: $x^{y^z}$ nin farkını kolayca anlayacaksınız. x_i^2:$x_i^2$ ile x_{i^2}:$x_{i^2}$ nin farkını da.
  
• () [] işaretlerle parantez yapabilirsiniz. $(2+3)$ ya da $[4+4]$ gibi. Ama parantezler formülle birlikte büyümez. (\frac 12) $(\frac 12)$. Normalde büyümez. Büyümesini istediğiniz sol parantezin başına \left , sağ parantezin de başına \right yazarsanız. O da formülle birlikte büyür. Örneğin: \left ( \frac {3}{x^2} \right )   $\left ( \frac {3}{x^2} \right )$
  Bunu diğer parantezler için de kullanabilirsiniz: \left [ 4(x^2+4x)\right] : $\left [ 4(x^2+4x)\right]$
  Yeri gelmişken diğer parantezlerden bahsedelim: | : $|x|$, \langle ve \rangle : $\langle x \rangle$,
  \{ ve \} : $\{x\}$ (Önemli nokta: küme parantezini 2^{10} daki gibi gruplamalarda kullandığımız için gerçekten küme parantezine ihtiyacımız olan yerlerde \{ ve \} ile küme parantezi yapıyoruz.)
  Taban, tavan işaretleri \lceil ve \rceil : $\lceil x \rceil$, \lfloor ve \rfloor : $\lfloor x \rfloor$
  
  Unutmadan geçmeyelin forumda artık gerçekten dolar işareti yapmak istiyorsanız, \\$ yazmanız gerekir. Örneğin 4.50 \$, örneğin bu sayfada gördüğünüz tüm dolar işaretleri.
  
   
• Toplam ve integral sembolleri \sum ve \int ile yapılıyor. Alt indisi alt limit, üst indisi üst limit olarak kullanıyoruz \sum_1^n : $\sum_1^n$. Tabii gruplandırma kurallarına uyuyoruz: \sum_{i=0}^\infty i^2 : $\sum_{i=0}^\infty i^2$.
  Benzer şekilde \prod $\prod$, \int $\int$, \bigcup $\bigcup$, \bigcap $\bigcap$, \iint $\iint$
  
  Son bir not, $\sum_{i=0}^\infty i^2$ bu görünümden rahatsız iseniz, yani bunu $\sum\limits_{i=0}^\infty i^2$ istiyorsanız \sum\limits_{i=0}^\infty i^2 kullanacaksınız.
  
• Kesirleri yazmanın birden fazla yolu var: \frac 12 yazarsanız $\frac 12$ elde edersiniz, aynı mantıkla \frac 123 yazarsanız $\frac 123$ gelmesi şaşırtmasın; çünkü bunun için gruplandırmaya ihtiyacınız var: \frac {13}4 : $\frac {13}4$, \frac 2{14} : $\frac 2{14}$, ama en garantisi \frac {1}{3} : $\frac {1}{3}$ ya da \frac {a+1}{b+1} : $\frac {a+1}{b+1}$
  Bir de şöyle bir şey var: { a + 1 \over b+1} : ${ a + 1 \over b+1}$
  
  Unutmadan kesirlerin boyları ile oynayabilirsiniz \frac 12, \dfrac 12, \tfrac 12  sırasıyla $\frac 12, \dfrac 12, \tfrac 12$
  
  
•   Fontlar yani bizim en çok kullandığımız sayı kümeleri sembolleri.
  
  \mathbb ya da \Bbb (blackboard bold) ile \mathbb R : $\mathbb R$
  \mathbf (boldface) ile \mathbf N : $\mathbf N$
  \mathtt (typewriter) ile \mathtt T : $\mathtt T$
  \mathrm (roman font) ile \mathrm a : $\mathrm a$
  \mathcal (calligraphic) ile \mathcal K : $\mathcal K$
  \mathscr (script) ile \mathscr L : $\mathscr L$
  \mathfrak (Fraktur) \mathfrak M : $\mathfrak M$
  
  Yeri gelmişken güzel bir l yapmak için \ell $\ell$ yazıyoruz.
  
• Köklü ifadeler için anahtar kelime \sqrt. \sqrt {x^3} : $\sqrt{x^3}$ iken \sqrt[3]{\frac xy} : $\sqrt[3]{\frac xy}$
  
  
• Prensip olarak, sin 15x yazmıyoruz çünkü böyle $sin 15x$ kötü görünüyor. lim, sin, max, ln gibi ön tanımlı fonksiyonları \lim, \sin şeklinde kullanıyoruz. \lim_{x \to 0} $$\lim_{x \to 0}$$
  
  
• Küçüktür, büyüktür ve kardeşleri
  
  \lt \gt \le \ge \neq sırasıyla $\lt \gt \le \ge \neq$. Alternatif olarak \leq \geq de $\leq \geq$ bu işi yapıyor. Bir şeyi olumsuzlamak istediğinizde başına \not koyuyorsunuz. \not \lt : $\not \lt$
  
  Çarpma işaretini klayveden girmiyoruz: \times \div \pm \mp sırasıyla $\times \div \pm \mp$ şekline çizilir. Lise çarpısı, yani nokta, \cdot ile yapılır: x \cdot y : $x\cdot y$
  
  \cup \cap \setminus \subset \subseteq \subsetneq \supset \in \notin \emptyset \varnothing  $\cup \cap \setminus \subset \subseteq \subsetneq \supset \in \notin \emptyset \varnothing$
  
  Kombinasyon için ya {n+1 \choose 2k} ya da \binom{n+1}{2k} seçilir: ${n+1 \choose 2k}$  $\binom{n+1}{2k}$.
  Kombinasyonu kesirdeki gibi büyük yazabiliyoruz: \dbinom {n}{r} $\dbinom nr$
  
  Oklarımız: \to \rightarrow \leftarrow \Rightarrow \Leftarrow \mapsto $\to \rightarrow \leftarrow \Rightarrow \Leftarrow \mapsto $
  
  \land \lor \lnot \forall \exists \top \bot \vdash \vDash $\land \lor \lnot \forall \exists \top \bot \vdash \vDash$
  
  \star \ast \oplus \circ \bullet  $\star \ast \oplus \circ \bullet$
  
  \approx \sim \cong \equiv \prec  $\approx \sim \cong \equiv \prec$
  
  \infty \aleph_0  \nabla \partial  $\infty \aleph_0  \nabla \partial$
  
  Modüler aritmetik için denktir = \equiv kullanıyoruz. mod için ise \pmod yani parantezli mod kullanıyoruz. Örnek bir denklik x^2 \equiv 3 \pmod p $$x^2 \equiv 3 \pmod p$$ ya da x^2 \not \equiv 2 \pmod {10} $$x^2 \not \equiv 2 \pmod {10}$$
  
  Nokta nokta yazmak için alt seviyede \ldots $a_1,a_2,\ldots, a_n$; orta seviyede \cdots $a_1 + a_2 + \cdots + a_n$ kullanıyoruz. Bir de \vdots $\vdots$ var.
  
  \epsilon \varepsilon \phi \varphi \ell  $\epsilon \varepsilon \phi \varphi \ell$
  
  Tüm bunların yanında  el yazısından Latex falımıza bakan bir sitemiz var: Detexify
  
  
  
• Boşluklar Latex için pek de anlamlı değil. Ama SMF forumunda nedense anlamlı. Ama yine de boşluk bırakmanın da yöntemi, usulü, erkanı var. Ters slash \ tan sonra bir boşluk bırakmak bir boşluk anlamına geliyor. İki boşluk bırakmak için slash-boşluk-slash-boşluk yazmalısınız.   a \ b \ c :$a\ b\ c$
  Ama büyük boşluklar için a \quad b  ya da a \qquad b : $a \quad b$  ya da $a \qquad b$ var.
  
  Latex içerisinde normalde yazı yazamazsınız.
  \{ x \in s | x bir asal sayı \} :  $\{ x \in s | x bir asal sayı \}$
  Neyse ki, \text komutumuz var:
  \{ x \in s | x \text{ bir asal sayı }\} : $\{ x \in s | x \text{ bir asal sayı }\}$
  
  
• Vurgular, halk arasında üst-alt çizgiler, şapka \hat : $\hat x$,
  açı işareti \widehat : $\widehat {ABC}$   m(\widehat{ABD}) = 110^\circ  :  $m(\widehat{ABD}) = 110^\circ$. Tabii ayrıca Türkler'de yaygın olmasa da bu açı gösterimi \angle ABC = $\angle ABC$ daha kolay yazılıyor.
  Burada bir not: bunlar yanlış: 18^0 $18^0$ 18^o $18^o$ doğrusu 18^\circ $18^\circ$
  \bar $\bar x$
  \overline $\overline xyz$
  \vec $\vec {AB}$
  \overrightarrow $\overrightarrow {xy}$
  \dot $\dot x$, \ddot $\ddot x$
  
  \underbrace : \underbrace {x^2-4x+4}_{\geq 0} : $\underbrace {x^2-4x+4}_{\geq 0}$
  
  \overbrace : \overbrace {x^2-4x+4}^{\geq 0} : $\overbrace {x^2-4x+4}^{\geq 0}$
  
  
• Etiketleme (Tagleme),  \$\$F = ma \tag {1} \$\$ $$F = ma \tag {1}$$
  Burada bir not düşelim. Normalde bu tek dolar ile de çalışıyor ama öyle kullanmayalım. PDF üretirken sorun çıkartıyor. Ayrıca etiket \tag 1 böyle de kullanılabiliyor; ama siz yinede \tag {2} böyle kullanın. Diğeri PDF'te sorun çıkartıyor.
  
  
• Hizalama:
  $
  \begin{array}{lcrr}
  x  & \equiv & 0 & \pmod{7} \\
  2x+3  & \equiv & 13 & \pmod{41}
  \end{array}
  $
  
  Hizalanmış bir blok için array komutunu kullanıyoruz. Genel kullanımı aşağıdaki gibidir.
  sütun ayracı olarak & kullanıyoruz. Örneğin yukarıdaki denklik sistemi dört hizalanmış sütundan oluşuyor: Sol taraf, denktir işareti, sağ taraf, mod
  Bunun için her satır için 3 adet & kullanıyoruz. Sütun içindeki hizalamanın tipini array komutundan sonra girilen l (sol), r (sağ), c (orta) harfleriyle belirtiyoruz.
  Örneğin yukarıdaki ifadede $x$ ve $2x+3$ ün olduğu blok sola dayalı, denklik işareti ortalanmış durumda, sağ taraftaki değer sağa dayalı, mod işareti sağa dayalı.
  Yeni satıra geçmek için \\ kullanıyoruz.
  

Kod: [Seç]

\begin{array}{lcrr}
x  & \equiv & 0 & \pmod{7} \\
2x+3  & \equiv & 13 & \pmod{41}
\end{array}

Orijinali ve daha fazlası için: http://meta.math.stackexchange.com/questions/5020/mathjax-basic-tutorial-and-quick-reference

[Mathopia]

Forumun kelime işlemcisine bu kodları çalıştıran butonlar koymak için çalışılabilir. mathtype ı foruma taşımak gibi...  5 sene önce düşünmüştük bunu hala aklımda o zamanlar bunun kullanıldığı yerler de vardı.

[Lokman Gökçe]

benim eskiden beri kullandığım bir latex yardım pfd'si vardı. Onu ekliyorum...

[geo]

Artık önizleme yapınca da Latex'ler çalışıyor.

[Lokman Gökçe]

Yaşasın!

[proble_m]

Eğer Mathtype sahibiyseniz Latex kodlarıyla uğraşmanıza gerek yok.
Mathtype ekranında sırasıyla
   Preference>Cut and Copy Preference>MathML or TeX>Plain TeX
şeklinde bir ayar değişikliği yaptıktan sonra yazdığınız herhangi bir matematiksel ifadeyi seçip buraya kopyalayın. Mathtype sizin yerinize Latex kodlarıyla kopyalayacaktır.

Bu arada sitede görünen kodlar ile yazı puntosu uyumlu değil. Ben kendi sitem www.watewatik.com da kurduğumdan beri mathjax scriptlerini kullanıyorum. Script kendisi otomatik olarak metne göre matematiksel ifadelerin boyutlarını düzenliyor. Sanırım biraz daha uğraşıp bu sorunu çözebilirsiniz.
Aslında bu kullanımı Murat ve Lokman hocam sizlere önermiştim, demek bugüne nasipmiş...

[proble_m]

Esasında tek yapılması gereken mathjax scriptlerini kendi sitesi üzerinden çalıştıracak

Kod: [Seç]

<script type="text/javascript"
  src="https://c328740.ssl.cf1.rackcdn.com/mathjax/latest/MathJax.js?config=TeX-AMS-MML_HTMLorMML">
</script>
kodunu forumun index.php sinde mümkünse

Kod: [Seç]

<HEAD></HEAD> tagları arasına yerleştirmek.

Kod: [Seç]

<body></body> olsa da olur ama tercihen head daha sağlıklıdır.

Böylece script sürekli güncel kullanılır. Yani siteye scriptleri gömmek yerine kendi sitesinden okutmak güncelliği getirir.

Bu işlemi yaparsanız, artık latex kodlarını burada kullandığınız gibi kullanabilirsiniz.

Yanlız bu durumda Mathtype için ayarları

Preference>Cut and Copy Preference>MathML or TeX>Latex 2.09 and later

olarak seçmelisiniz.

[Mathopia]

Aslında bu kullanımı Murat ve Lokman hocam sizlere önermiştim, demek bugüne nasipmiş...

Yok bu konu 2009 yılından beri benim gündemimde.Hatta yönetim forumunda konuşulmuştu bu.  o zamanlar şekiller paintte flashta falan çiziliyordu daha. o yıllarda webwiz den kurtarabildiğimiz verileri yeni foruma kanalize etmeye çalışıyorduk. Öylece kaldı.Bu kadar veriyi günümüze taşımak biraz korkuyu da yanında getiriyor. Hatta yukarıda da yazdığım gibi burada yazarak yapılanlar o zamanlar düşündüklerimizin yanında yine ilkel kalıyor. mathtype ı aynen foruma taşıyacaktık hemde çıktı kalitesi kaybetmeden. biraz yolda almıştık ancak kaldı. bana kalsa ben yine kullanılmasada olur taraftarıyım. Yinede bu emeği görmezden gelmemek lazım. bosbeles hocanın ellerine sağlık. onun ısrarı ve lokman hocanın isteği üzerine başarılmıştır. Allah yüzümüzü kara çıkarmasın. Ülke matematiğine hayırlı olsun.

Not: Cevaplanmamış topiclerin filtrelenmesinde biraz yol aldım. Ayrıca kelime işlemciye entegre edilebilecek bir menüyü de gündeme yeniden getirdim sayenizde. Umarım birşeyler çıkar.

[proble_m]

Yinede bu emeği görmezden gelmemek lazım. bosbeles hocanın ellerine sağlık. onun ısrarı ve lokman hocanın isteği üzerine başarılmıştır. Allah yüzümüzü kara çıkarmasın. Ülke matematiğine hayırlı olsun.

Emeğin görmezden gelindiğini hissettirdiğim için kusura bakmayın... Faydalı olur diye yazmıştım ama siz zaten biliyormuşsunuz..Hayırlı olsun.

Bu arada emeğine sağlık bosbeles hocam.

[geo]

proble_m hocama:

1. Aşağıdaki kod ile Mathjax kullanıyoruz. Yani kütüphaneyi CDN'den çekiyoruz. Php dosyalarında değişiklik yapmak yerine SMF eklentisi yapıp değişiklikleri onun üzerinden yönetiyoruz. Bu hali ile sonraki SMF güncellemelerinde minimum efor harcamayı planlıyoruz.

Kod: [Seç]

echo '<script type="text/x-mathjax-config;">
   MathJax.Hub.Config({
extensions: ["tex2jax.js"],
jax: ["input/TeX", "output/HTML-CSS"],
tex2jax: {
  inlineMath: [ ["$","$"], ["\\\\(","\\\\)"]],
  displayMath: [ ["$$","$$"], ["\\\\[","\\\\]"] ],
  processEscapes: true
},
asciimath2jax: {
  delimiters: [["`","`"],["qq","qq"]]
},
"HTML-CSS": { availableFonts: ["TeX"], scale: 110 }
  });
</script>
<script type="text/javascript"
   src="http://cdn.mathjax.org/mathjax/latest/MathJax.js?config=TeX-MML-AM_HTMLorMML">
</script>'
2. Font boyutunu yüzde 110 yapmıştım. Mathjax'ta üst ve alt indislerde okunma problemi oluyordu. Onu artırmak için böyle bir şey yapmıştım. Duruma göre güncelleriz.

[proble_m]

Güzel düşünmüşsünüz hocam. Extension olarak eklemek tabii güzel, fakat güvenlik açıklarına dikkat etmek gerekebilir. Güncellemelerde mevcut index.php ne derece değişiyor bilmiyorum, değişse bile basit bir kod girişi olduğundan pek zaman kaybı olarak değerlendirilmeyebilir.
Ayrıca aşağıdaki durumu da dikkate almanızda fayda var. Eklentinizin sonundaki

Kod: [Seç]

<script type="text/javascript"
   src="http://cdn.mathjax.org/mathjax/latest/MathJax.js?config=TeX-MML-AM_HTMLorMML">
</script>
yerine aşağıdakini uygulamanız CDN tarafından öneriliyor.

İyi çalışmalar dilerim. (Not: Karakter olarak ben tercihen 100 ü seçerdim.)

Secure Access to the CDN
When the the MathJax CDN is accessed via the address http://cdn.mathjax.org, data is downloaded over a regular, insecure HTTP connection. This introduces a security risk, since it is possible a hostile 3rd party could intercept the MathJax program data, and replace it. This is sometimes called a man-in-the-middle attack.

To prevent such attacks, it is necessary to access the MathJax CDN over a secure HTTPS connection. This can be done easily by using the following <script> tag instead of the one listed above:

Kod: [Seç]

<script type="text/javascript"
  src="https://c328740.ssl.cf1.rackcdn.com/mathjax/latest/MathJax.js?config=TeX-AMS-MML_HTMLorMML">
</script>Currently, the Amazon Cloudfront service used by the MathJax CDN does not support the use of a human-friendly name like cdn.mathjax.org for secure connections; however, the address given above is stable and safe to use.

[geo]

Bahsettiğiniz saldırının farkındaydım, biraz umursamadım. Bunda şu da etkili oldu: forumun kullandığı js'ler http secure'dan gelmemiştir zaten dedim. Nitekim https değilmiş bağlantılar.
Bağlantıyı https'e, font size'ı da 100'e çektim.
Diğer hocalarım, Latex'li ifadede sağ tıklayıp -> Math settings -> scale all math... e tıklayıp yüzdeyle oynayıp forumun "default" font boyu hakkında fikir bildirebilir.

[Lokman Gökçe]

istediğimiz biçimde birim karelerin birleşiminden oluşan tablolar nasıl oluşturulur acaba? Aşağıda $4\times 5$ ve $4\times 4$ türünde tablolar görüyoruz. Bunları da birim karelere ayıramadım. Kimisi büyük kimisi küçük duruyor. Asıl merak ettiğim buradaki kutucukları resim dosyası olarak değil de latex kodlarıyla çizmek istiyorum. Yani $L$ tetramino, $L$ trimino ve $22$ birim kareden oluşan dikdörtgen olmayan bir bölge var. Bunları latex kodları kullanarak nasıl yapabiliriz?

$
\begin{array}{|c|c|c|c|c|}
\hline
   &  &  &  \\ \hline
 &  &  &   \\ \hline
 &  &  &   \\ \hline
 &  &  &  &  \\ \hline
\end{array}
$

$
\begin{array}{|c|c|c|c|c|}
\hline
   &  &  &  \\ \hline
 &  &  &   \\ \hline
 &  &  &   \\ \hline
 &  &  &    \\ \hline
\end{array}
$

Kareleri eşitlemeyi başardım fakat halen $L$ tetramino çizemiyorum:

$
\begin{array}{|c|c|c|c|c|}
\hline
 &  & 1 &  &  \\ \hline
 &  & 2 &  &   \\ \hline
 4& 2 & 2 & 2 & 5 \ \\ \hline
 &  & 2 &  &   \\ \hline
&  & 3 &  &   \\ \hline
\end{array} \to \text{symmetry w.r.t vertical axis}\to
\begin{array}{|c|c|c|c|c|}
\hline
 &  & 1 &  &  \\ \hline
 &  & 2 &  &   \\ \hline
 5& 2 & 2 & 2 & 4 \ \\ \hline
 &  & 2 &  &   \\ \hline
&  & 3 &  &   \\ \hline
\end{array}
$

[ERhan ERdoğan]

$L - $ Tromino $\rightarrow$ 

$
\begin{tabular}{|c|c|}
   \cline{1-1}
   1 & \multicolumn{1}{|c}{}\\
   \hline
   \cline{1-2}
    1 & 1 \\
   \hline
\end{tabular}
$

$L - $ Tetromino $\rightarrow$ 

$
\begin{tabular}{|c|c|}
   \cline{1-1}
   1 & \multicolumn{1}{|c}{} \\
   \cline{1-1}
   1 & \multicolumn{1}{|c}{} \\
   \hline
   1 & 1 \\
   \hline
\end{tabular}
$

Bu kodlar TeXstudio da çalışıyordu yalnız burada aktif olmadı, paket mi gerekli yoksa başka bir neden mi var.

[geo]

VerbTeX LaTeX Editor uygulamasını kullanarak mobil cihazlarda $\LaTeX$ içerik üretebilirsiniz.

Not: Kolay kullanım için Menüden "key toolbar: on" yapmalısınız.

Aslında androidde rahat $\LaTeX$ yazmak için bir klavye arıyordum. Böyle bir klavye biliyorsanız buradan paylaşırsanız sevinirim.